Social Dilemma. De documentaire die me heeft laten inzien dat social-mediaplatformen meer invloed hebben dan ik ooit heb gedacht …
foto: 8 sept 2022, overnachten bij Lorna, wandeling van Bovisand naar Plymouth en terug (18,39 km) – onderdeel van de Southwest Coast path.
Social Dilemma. De intussen beroemde Netflix-documentaire hebben we laatst voor een tweede keer gekeken. De eerste keer vond ik ‘m al goed, en daar is bij de tweede keer kijken niks aan veranderd.
Social Dilemma; een samenvatting
Voor het geval je de documentaire nog niet gezien hebt, in het kort komt het hierop neer: voormalige werknemers van de tech giganten uit Silicon Valley (Google, Facebook, etc.) geven een kijkje in de anders verborgen wereld van social media. Ze luiden de noodklok over hun eigen uitvindingen en leggen uit hoe deze media verslavingen veroorzaken en gebruikers manipuleren. Maar ook hoe algoritmes achter deze social media platformen de polariteit in de maatschappijen vergroten en hele democratieën kunnen destabiliseren.
De meest gedenkwaardige quote uit deze documentaire komt van Tristan Harris, Googles vroegere ‘design ethicist’ en ‘Co-Founder of the Center for Human Technology’. “If you’re not paying for the product, then you are the product.” Goed om je te realiseren bij alle ‘gratis’ diensten.
Het is belangrijk te vermelden dat de documentaire ook duidelijk maakt dat deze maatschappelijke gevolgen niet bewust zijn ingebouwd. De algoritmes zijn niet ontwikkeld om maatschappijen te verscheuren, ze zijn bedoeld om mensen te binden en te laten terugkomen. De polarisatie in de maatschappij is een onbedoeld bij-effect met, potentieel, grote gevolgen.
Onbedoeld maatschappijen ontwrichten
Een verontrustende maar herkenbare documentaire. De tegenstellingen in de maatschappij lijken inderdaad groter, duidelijker en harder te worden, en als ik een keer op Youtube zoek op bv ‘funny cats’, krijg ik dagenlang allemaal suggesties van grappige katvideo’s. Mensen worden bevestigd in wat ze leuk vinden en wat ze al denken omdat ze steeds dezelfde posts, filmpjes en tweets te zien krijgen. Doe dit lang genoeg bij voldoende mensen (wereldwijd) en je ‘creëert’ hele volksstammen die nog sterker vinden wat ze al vonden. Dit geldt natuurlijk voor alle onderwerpen, niet alleen ‘funny cats’, maar ook politiek onderwerpen, complottheorieën, 9-11, Zwarte Piet en alles Covid19 gerelateerd etc..
Onbedoeld maatschappijen verenigen
In een vorige blog schreef ik dat ik bezig was met het boek The Psychology of Money door Morgan Housel. Dat boek is intussen uit en net als de documentaire een aanrader. Het boek heeft op zich weinig te maken met wat er in Social Dilemma wordt verteld, maar in de laatste paar alinea’s van het allerlaatste hoofdstuk wordt de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw beschreven die een tegenpool zijn van de wereld van nu (bekeken door de ogen van Social Dilemma).
De TV kan polariseren, net als social media, zeker als er een praatprogramma op is over een onderwerp als Zwarte Piet of corona. Maar het kan ook verenigen. Het is 25 juni 1988, het Nederlandse elftal staat klaar om en veld op te komen. Heel Nederland kijkt TV en heel Nederland wil maar één ding. Winnen. Heel Nederland houdt de adem in, alsof het één groot organisme is, wanneer Marco van Basten de bal direct uit de lucht in het doel schiet. Nog geen twee seconden later schreeuwden miljoenen mensen in één schreeuw. JAAAAAAHHHHHH! Een hele maatschappij voor heel even volledig in sync.
Vanaf de jaren 50 en zeker in de jaren 60 werd de TV steeds populairder, en betaalbaarder. De rente was laag in die periode zodat er veel geleend kon worden. Veel lenen betekent veel kopen. De verschillen tussen arm en rijk waren in die periode (na de oorlog) klein en er heerste een gevoel van gelijkheid. De schrijver Morgan Housel schrijft dit gevoel onder andere toe aan de TV-cultuur van toen. Wij hadden toen Nederland 1, 2 en later 3. Elke avond keken honderduizenden en later miljoenen mensen naar dezelfde programma’s. Mensen waren in sync, net als die heerlijke 25 juni in 1988, echter niet één keer, maar elke dag weer!
En de conclusie?
Ik vond deze tegenstelling interessant genoeg om hier te vermelden. Een echte conclusie heb ik niet. Behalve dat de realisatie dat (social) media blijkbaar een grote invloed heeft op hele maatschappijen. Dat (social) media de gave heeft om hele volksstammen in of uit sync te laten leven. En dat social media niet meer zijn weg te denken uit onze maatschappij – met alle gevolgen van dien. De wereld, zo bekeken, ziet er grimmig uit; een verdere vergroting van de polarisatie en sociale onrust lijkt bijna een gegeven.
En als sociale onrust in de nabije toekomst een gegeven is, wat zou je dan met je geld moeten doen? Stel dat de onrust tastbaar wordt en de sfeer meer dan grimmig? Misschien is de voorlopige conclusie wel dat we op z’n minst even moeten nadenken over deze vraag …
Deze vraag, wat te doen bij sociale onrust, is een extreem complex onderwerp en ik heb niet de illusie alle invloeden te kennen en te begrijpen. Maar als ik nu toch een antwoord zou moeten geven dan denk ik dat ik mijn geld zou stoppen (en heb gestopt) in zaken die de ECB niet kan bijprinten.
Cash lijkt me ingewikkeld in tijden van onrust en inflatie, de ECB kan daar immers eenvoudig heel veel van bijprinten. Wat kan de ECB niet bijprinten? Bitcoin (en eventueel Ethereum), goud, zilver, brede ETF’s en vastgoed.
Heb jij hier wel eens over nagedacht? Wat zou jij doen als je nu al weet dat volgend jaar de theoretische sociale onrust is uitgemond in daadwerkelijke onrust?
No reacties